بهار دل‌ها

طبیعت را مرگ و حیاتی است که هر سال آن را تجربه می‌کنیم، زمستان مرگ طبیعت است و بهار حیات دوبارۀ آن. با آغاز هر بهار طبیعت مجدداً زنده می‌شود و حیاتی نو می‌یابد، اما این زندگی را خداوند تبارک و تعالی به آن عنایت می‌فرماید و این امری است روشن. این مقدمه را گفتم تا کمی دربارۀ دل و قلب خودمان بیاندیشیم. قلب ما نیز مرگ و حیاتی و زمستان و بهاری دارد.  اگر قلب را قساوت بگیرد، [مائده: 13] یا ناپاک باشد، [مائده: 41] یا بیمار گردد [بقره: 6] یا بر آن مهر خورد [توبه: 87] مرده است. جامع همۀ این موارد را در عبارت کاشف حقایق امام زین العابدین سلام الله علیه در دعای توبه می‌خوانیم: «و امات قلبى عظیم جنایتى» «و دل مرا بزرگی جنایتم میرانده است».  [مفاتیح الجنان؛ مناجات تائبین] اما دلِ مرده را هم می‌توان زنده کرد، چگونه طبیعت را خداوند زنده می‌کند، و آن زمانی است که قابلیت بهاری شدن را پیدا کند، قلب ما را نیز خداوند؛ آنگاه که شایستگی بهاری شدن را پیدا کند، زنده می‌فرماید و بهار: «فأحیه بتوبه منک» «خدای من! قلبم را با توبه‌ای از جانب خود زنده کن» [همان] آری قلب ما در دستان خداست، اگر ما آن را خانه‌تکانی کرده باشیم و با آب توبه شستشو داده باشیم، خداوند آن را زنده می‌فرماید. این قلب بهاری را قران به عنوان «قلب سلیم» «سالم از هر گونه شرک و فساد و پاک از هرگونه غیر خدا و غزائز نفسانی» می‌نامد. [صافات: 84] قلب سلیم؛ دلی پاک از اغیار است که غیر خدا در آن نیست. [الکافی 2/16]

مناسب است، اشاره‏ای به حقیقت قلب داشته باشم. حقیقت قلب چیست؟ منظور ما از قلب، عضو صنوبری درون سینه نیست که حیات ظاهری انسان به آن است. بلکه قلب در زبان قران و روایات، حقیقت وجودی ماست، اساس همه ویژگی‌های انسانی، قلب اوست، ـ معرفت، فهم و شناخت، تمایلات و آرزوها ـ همه در قلب انسان است، پس اگر قلب سالم و پاک باشد، همۀ اندیشه‌ها و خواست‌ها و تمایلات پاک خواهد بود و عاقل هیچ‌گاه حاضر نمی‌شود که حقیقت خود را به زخارف پست دنیویی آلوده کند و همۀ تلاشش این است که در نسیم جان‌بخش الهی قلب را زنده نگهدارد.

صوفى صومعۀ عالَم قُدسم لیکن             حالیا دیر مغان است حوالت گاهم‏

با من خاک‌نشین خیز و سوى میکده آى             تا درآن حلقه ببینى که چه صاحب جاهم [حافظ]

و این قلب  بهاری است که هیچ عیبی در آن نیست؛ پاک است و نرم؛ پرعطوفت و سالم؛ و در برابر حق و حقیقت انعطاف‏پذیر. و این قلب؛ حرم خداست که بهترین سرمایۀ انسان برای سیر و سلوک به سوی محبت حقیقی و درک حقایق متعالی و زندگی سعادتمند انسانی است. بیایید دل خود را بهاری کنیم.

 

 

 

اوقات شرعی