بحث ما دربارۀ ضرورت مشارکت مردم در برقراری حق و عدالت اجتماعی در سنت بود.
امام صادق سلام الله علیه میفرمایند که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پرسیده میشود: «مَنْ أَحَبُ النَّاسِ إِلَى اللَّهِ؟» «کدام مردم نزد خدا محبوبتر است.» پاسخ میدهند: «أَنْفَعُ النَّاسِ لِلنَّاسِ» [الکافی: 2/164] «سودمندیرین مردم به مردم«
«چه سودی بالاتر از شرکت در تأمین حیات اجتماعی انسانها در دنیایی که با اندک مسامحهای همۀ حقوق ناتوانان دستخوش خودکامگیهای قدرتپرستان میگردد.» [اصول حکمت سیاسی اسلام، استاد محمدتقی جعفری؛ ص: 120 ـ 121]
در روایت دیگری از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است:
«الْخَلْقُ عِیَالُ اللَّهِ فَأَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَى اللَّهِ مَنْ نَفَعَ عِیَالَ اللَّهِ وَ أَدْخَلَ عَلَى أَهْلِ بَیْتٍ سُرُوراً» [الکافی: 2/164]
«مردم عائلۀ خدا هستند و محبوبترین مردم نزد خدا کسی است که به عائلۀ خدا سود برساند و بر خاندان خود شادمانی هدیه دهد.»
ابن ابی الحدید از امیرالمومنین سلام الله علیه نقل میکند که فرمودند:
«الخلق عیال الله و أحب الناس إلى الله أشفقهم على عیاله» [شرح نهج البلاغۀ: 20/240]
«مردم عائلۀ خدا هستند، و محبوبترین فرد نزد خدا کسی است که به عائلۀ خدا مهربانتر باشد.»
روایت بسیار مهم است، درحقیقت مردم نانخور خدای سبحان هستند که تدبیر امور معاش و معاد آنها بر عهدۀ خدای تعالی است. اما مسأله به این ختم نمیشود، بلکه در جامعۀ انسانی و جامعۀ اسلامی رابطۀ مردم باید بهگونهای تنظیم شود که پیوند مستحکم داشته باشند و به یکدیگر سود برسانند و مهربان باشند. به این دلیل هرکس که سودش به مردم بیشتر باشد، و با مردم مهربانتر باشد، نزد خدای تعالی مقام و منزلت بیشتری دارد.
سود و مهربانی یعنی اینکه به آنان در دو جهت مادی و معنوی نفع برساند و منافع آنان در دین و دنیا را تأمین کند و کرامت انسانی آنان را حفظ کند و عدالت و انصاف را در میان مردم برقرار کند. و این صفت مردمی است که در مسائل جامعه مشارکت فعالانه و کارساز دارند که نفع و سود آن به همۀ مردم میرسد و مصالح اجتماعی تأمین میشود و این همان است که فرمودند:
«أن للّه عباداً خلقهم لمنافع الناس أولئک الآمنون من عذاب اللّه» [شرح الکافی؛ مولی صالح المازندرانی: 9/29]
«خدا بندگانی دارد که آنان را برای منافع مردم آفریده است. آنان از عذاب خدا در ایمن هستند.»
