خطبۀ نخست
بسم الله الرحمن الرحیم
گناه مانع راه
شهادت حضرت زین العابدین و سید الساجدین علی بن الحسین سالم اهلل علیهما را به ساحت قدس ولی اهلل
االعظم عجل اهلل تعالی فرجه الشریف تسلیت عرض میکنیم. اجازه بدهیم به مناسبت این حادثۀ دردناک ـ
دعوت به تقوا را ـ با بخش کوتاهی از دعای امام سجاد علیه السالم در سحرهای ماه مبارک رمضان ـ دعای
ابوحمزۀ ثمالی را خدمت شما داشته باشم.
ما باید جان خودمان را با استغفار در معرض رحمت و مغفرت الهی قرار دهیم. اما شرط آن ترک گناه است.
»فَیَا مَوْلَایَ وَ یَا مُؤَمَّلِی وَ یَا مُنْتَهَى سُؤْلِی فَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ ذَنْبِیَ الْمَانِعِ لِی مِنْ لُزُومِ طَاعَتِک«
]مصباح المتهجد: 2/592]
»آقای من! امید من! ای کسی که همۀ چشمداشت من به سوی توست! میان من و میان گناه
من که مانعام از فرمانبرداری ضروری توست، جدایی بیانداز«
ببینید چگونه با خدا سخن میگویند؟ آقای من! امید من! ای همۀ چشمداشت من! عاشقانه با خدای سبحان
مناجات میکند.
گناه مانع راه شده است، یک گناه مانع است، چه برسد به گناهان متعددی که شبانهروز انجام میدهیم. بنابراین
بدون ترک گناه، ما راه به جایی نمیبریم.
در دعای کمیل هم ـ از زبان مبارک امیرالمومنین سالم اهلل علیه ـ به خدای تعالی عرض میکنیم:
»اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ« ]مصباح المتهجد: 2/844 ]
»خدایا گناهانی را که دعای مرا حبس میکنند، بیامرز«
السالم علیک یا سید العابدین و زین الساجدین
2
پس یکسری گناهان است که مانع بندگی و فرمانبرداری ما میشوند و نمیگذارند که ما به خدا نزدیک
شویم و ما را از خدا دور میکنند و طبعاً این گناهان دعاهای ما را حبس میکنند و نمیگذارند که به باال
برود.
پس هیچ چیز برای ما ضروریتر از آن نیست که گناهان را ترک کنیم، زیرا گناه راهبند است و راه ما را به
سوی خدا میبندند. تقوا یعنی اینکه دائماً مراقب خودمان باشیم که گناه نکنیم.
اما در کنار آن توبۀ همیشگی است. مالحظه بفرمایید که پاکترین انسانها هم زبانشان به استغفار میگردد و
قلبشان تائب است. توبه یعنی برگشت به خدا، یعنی ما از راههای خطا بازگردیم به راه فرمانبرداری و
اطاعت خدا؛ یعنی از گناهان بازگردیم به بندگی خدا؛ و دلمان را بهطورکامل متوجۀ خدای سبحان بکنیم.
شما در میان بندگان خدا پاکتر از پیامبر خدا صلی اهلل علیه و آله و سلم سراغ داریم؟ از امیرالمومنین علیه
السالم و صدیقۀ طاهره علیهما السالم و از امام حسن و امام حسین و ائمۀ اطهار علیهم السالم و امام زین
العابدین علیه السالم سراغ دارید؟ یقیناً پاکتر از آن ذوات مقدسه کسی نیست. دعاهای امام سجاد سالم اهلل
علیه را بخوانید، مناجات خمس عشر، صحیفۀ سجادیه، و دعاهای دیگر، همگی شوریدگی، سوزوگذار، و
توبه. این چه مقامی است؟ آنها کجا هستند و ما کجا هستیم؟
امام سجاد علیه السالم پس از اقامۀ نماز شب عاشقانه با دعایی که در صحیفه دعای سی و دوم است، مناجات
میکردند:
»وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ، وَ سَخِطَ عَلَیْهَا، وَ رَضِیَ عَنْکَ« ]الصحیفۀ السجادیۀ: 150]
»این مقام کسی است که از خودش در مقابل تو حیاء میکند،« چقدر بیحیایی کردم، االن باید خجالت بکشم
و شرمنده باشم! و از این باالتر »از دست خودم خشمگین هستم« چرا گاهی از فرمان تو سرپیچی کردم؟ من
شرمندۀ تو هستم. »اما از تو راضی هستم«
امام علیه السالم به ما راه درست دعاکردن را یاد میدهند. این سوزوگداز و رازونیاز امام زین العابدین علیه
السالم است. ما باید یاد بگیریم و خودمان را با توبه پاک کنیم و در پیشگاه خدای سبحان شرمنده باشیم و از
خودمان به دلیل گناهان خشمگین باشیم و در مقابل از خدای متعال راضی باشیم که به بدیهای ما نگاه
نمیکند و با لطف و رحمت خود با ما رفتار میکند. ما باید راه گناهان را در وجود خودمان سد کنیم و
گناهان را با آب توبه و استغفار در جان و قلبمان شستو دهیم تا گناهان ما موجب نشوند که راه قرب الهی
بسته شوند و دعاهای ما حبس شوند.
السالم علیک یا سید العابدین و زین الساجدین
3
خطبۀ دوم
بسم اهلل الرحمن الرحیم
امروز مصادف با سالروز شهادت امام زینالعابدین سالم اهلل علیه است. عرض تسلیت دارم این مصیب عظمی
را به ساحت قدس امام زمان سالم اهلل علیه و همۀ شما برادران و خواهران نمازگزار. امام علیه السالم راه تقوا
را به ما آموختند، از گناهان بپرهیزیم! اوالً گناه نکنیم و مراقبت و اصالح دائم درون داشته باشیم و ثانیاً از
گناهان خود شرمنده و خشمگین باشیم و با توبه آنها را از صفحۀ وجود خودمان پاک کنیم.
سفر وزیرخارجۀ ژاپن و صدای تحول
1 توشی میتسو موتهگی
وزیر امورخارجه ژاپن بامداد یکشنبه ۳1 مرداد )22 اوت( وارد تهران شد. وی در یک
2 سفره دورهای به قاهره، تهران، تلآویو، امان، دوحه، آنکار و بیتالمقدس رفت. اما هدف سفر چه بود؟
اینکه
در خبرها آمده که ژاپن دو میلیون دوز واکسن به رایگان به ایران میدهد، یقیناً نشانۀ بشردوستی آنان نیست،
بلکه نشان از تحول راهبردی در نگاه که غرب و کشورهای جهان به تحول در ایران است، آنان بنا دارند این
تحول را ارزیابی کنند و روابط آیندۀ خود را با ایران تنظیم نمانید و البته از نظر غرب مهمترین مسأله،
مهارکردن ایران و برای ما مهمترین مسأله رفع همۀ تحریمها بدون بازیهای سیاسی است. و اینجا نقش
دستگاه دیپلماسی ما بسیار پررنگ میشود که انفعال پیشین را از چشمان جهانیان بزدایید و الزمۀ آن این است
که خودش را از حالت انفعال بیرون بیاورد و روشن است که این کار فقط با رئیسجمهور و وزیرخارجه رخ
نمیدهد و تحول باید در دستگاه دیپلماسی ما و آنجا که تصمیمسازی میشود،رخ دهد.
دولت سیزدهم انقالبیبودن و عقالنی و فکوربودن
مقام معظم رهبری در نخستین دیدار رئیسجمهور و اعضای هیئت دولت سیزدهم )6/6/1400 )و در کمتر از
یک ماهگی این دولت، شعار دولت برای تحول را ستوده و فرمودند:
»همّتتان را متمرکز کنید بر اینکه یک بازسازی انقالبی و البتّه عقالنی و فکورانه در همۀ
عرصههای مدیریّتی انشاءاهلل به وجود بیاید«
و بعد افزودند:
»حرکت انقالبی یعنی خردمندانه و عاقالنه. معنای »انقالبیبودن« بیهوا حرکتکردن و
بیحساب حرکتکردن نیست…انقالبیبودن حتماً بایستی همراه باشد با عقالنیّت«.
السالم علیک یا سید العابدین و زین الساجدین
4
امام خامنهای در این دیدار بر انقالبیبودن تأکید ویژه داشتند و این را نشان تحول در دولت خواندند، و در
کنار آن توصیه اکید به عقالنیت و خردمندانهبودن داشتند. به عبارت دیگر از نگاه معظمله »انقالبیبودن« نه
تنها منافاتی با »عقالنیت« و »خردمندبودن« ندارد، بلکه انجام کارها بر پایۀ عقل و خرد و فکر و اندیشه الزمۀ
انقالبیبودن دولت است.
۳ ما تجربۀ دولت احمدینژاد را داریم،
که مورد استقبال مردم و رهبری حکیم ما واقع شد، زیرا دولت اول
وی، دولتی انقالبی بود و تحرک و نشاط و فعالیت خوبی داشت. اما کمتر نگاه عقالنی و بلندمدت در آن
دیده میشد و عنصر شتاب در آن غلبه داشت. بنابراین دولت سیزدهم باید از این تجربۀ باارزش گذشته درس
بگیرد و انقالبیبودن و تحرک و نشاط در کار را با نگاه بلندمدت، عقالنی همراه کند و کار و حرکت و اقدام
را با بازگشت به ارزشهای انقالب اسالمی عجین نماید و عدالتخواهی و مبارزه با فساد را کنار روحیۀ
مردمی قرار دهد و سادهزیستی و کمخرجی دولتمردان را برنامۀ نظری و عملی خود کند، و عزت ملی را
ترویج کند و با استکبار مبارزه کند. و همۀ اینها نشانۀ انقالبیبودن است، اما شرط اساسی آن خردورزی و
عقالنیت و تفکر عمیق و راهبردیِ بلندمدت است، در کنار آن گفتمان قوی است که دولت را باهم هماهنگ
و یکدست کند تا اجزاء دولت به عنوان یک کل حرکت کنند، تا ماشین دولت با قدرت و شتاب حرکت
4 کند.
ما و عقالنیت
این توصیه برای من و شما هم هست، همۀ ما از دولت و رئیسجمهور حمایت کنیم و حمایت ما به این
است که
اوالً در بازی رسانهای نیافتیم و توقعات خود و مردم را باال نبریم. بارها عرض کردهام، ما توقع معجزه از
دولت سیزدهم نداریم، اما توقع تالش موفقانه و جهاد مستمر داریم تا با روحیۀ انقالبی، فعاالنه، عاقالنه،
مدبرانه، شجاعانه، امیدوارانه و با رعایت تقوا و شرع و قانون تالش و کوشش کند تا مشکالت را یکی پس از
دیگری برطرف کند و البته باید نگاه بلندمدت داشته باشد.
ثانیاً مراقب باشیم که گَرد ناامیدی در دل و ذهن خودمان و دیگران نپاشیم، بلکه به مردم امید بدهیم. االن هر
انتصابی که دولت دارد، عدهای ناراضی هستند و برخی هم غُر میزنند و دیگرانی هم حکم میدهند که این
السالم علیک یا سید العابدین و زین الساجدین
5
دولت کارآمد نخواهد بود. این خوب نیست. شاید برخی انتصابات ما را نگران کند، اما به رئیسجمهور
اطمینان کنیم. او فردی متدین و متقی است و خدای تعالی فرموده است:
»وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ ال یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ«
]طالق: 2 ـ ۳]
این وعدۀ الهی و در آن تخلف و شکی نیست، اگر تقوا باشد، خدا راهها را نشان میدهد و اشتباهات احتمالی
را جبران میفرماید، و راههای پیشرفت و تعالی را از جاهایی که به فکر ما نمیرسد، باز میکند. توکل به
خدای تعالی داشته باشیم و الحمدهلل رئیسجمهور ما تقوا و توکل را دارد .
یا فرموده:
»إِنَّهُ مَنْ یَتَّقِ وَ یَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ ال یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِین« ]یوسف 90]
خدای تعالی اجر کارهایی که با تقوا انجام میشود و در آن بردباری و حلم است ضایع نمیکنند. شرط
مهمش چیست؟ عقالنیت در نظر و عمل و تفکر در همۀ کارهاست. حتماً رئیسجمهور و ودلتمردان همراه
ایشان باید هر گامی که برمیدارند، روحیۀ انقالبیبودن را همراه با عقالنیت و اندیشهورزی کنند و آن دو را با
تقوا و توکل و بردباری عجین نمایند.
ما هم باید چنین باشیم. نمیخواهم بگویم مراقبت نکنیم، یا حرف نزنیم. ملت زنده و درصحنه، مراقب اوضاع
است و هیچکس هم از مراقبت و نظارت بینیاز نیست. اما عرض بنده آن است که احساس ناامیدی نکنیم و
به دولت و شخص رئیسجمهور اعتماد کنیم و دولت را حمایت و هدایت کنیم، دولت هنوز اول راه است، ما
از دولت روش و منش انقالبی، و مردمیبودن و عقالنیت و اندیشهورزی، و تقوا و توکل و بردباری را
میخواهیم و البته خودمان را هم به این صفات باید مزین کنیم. در همۀ حال هم اطمینان و اعتماد ما به خدای
سبحان باشد.
قیام هلل و حاللیت
اما اینجا مایل هستم به یک نکتۀ کلی اشاره کنم که همۀ حرکتهای ما ـ مردم و دولت ـ را معنیدار میکند،
هم انقالبیبودن، هم مردمیبودن، هم اندیشهورزی، هم خردورزی، هم استکبارستیزی، و خالصۀ همۀ حرکات
و سکنات ما را و آن مفهوم »قیام هلل« است:
»قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَۀٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى وَ فُرادى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا« ]سباء: 46]
السالم علیک یا سید العابدین و زین الساجدین
6
امام عزیز ما مبنای حرکت الهی خود را بر »قیام هلل« گذاشتند، انقالب اسالمی با »قیام هلل« پیروز شد و پیش
رفت و پیشرونده و پیشبرنده است، و ما هم در صورتی که »قیام هلل« داشته باشیم، پیروز هستیم، هم »قیام
هلل« در برابر نفس خودمان که دشمن اصلی ماست و در برابر شیطان درون و شیاطین بیرون که از خدا و دین
خدا تخطی نکنیم و رسم بندگی و دلدادگی را به جا آوریم و همیشه تقوا را رعایت کنیم و جز برای خدای
تعالی قدم برنداریم و هم »قیام هلل« برای پیادهساختن مقاصد اهلل و »قیام هلل بالقسط«
چارهای هم جز این نیست، رستگاری دنیا و آخرت ما و تحقق دولت و جامعۀ اسالمی تنها با »قیام هلل« است.
خدا نکند که قیام ما للنفس باشد که همۀ کارهای ما »هَباءً مَنْثُورا« ]فرقان: 2۳ ]خواهد بود. حاال بنده که
حرف میزنم چقدر به این سخنان ملتزم هستم؟ »قیام هلل« دارم و داشتم؟ خدای تعالی عالم است. نفس
فریبکار مگر میگذارد که از شرش آزاد شویم؟
از خدای تعالی عاجزانه درخواست میکنم که دست همۀ ما را بگیرد، هم دولت و هم ملت و هم حقیر را
بگیرد و همۀ کمبودها و نقصها و کاستیهای ما را به لطف و قدرت خود جبران کند و همۀ کمکاریها و
ظهورات نفس را به کرم و غفران خود ببخشد. باید نسبت به یکدیگر هم غمض عین داشته باشیم. و شما هم
حقیر را از کمبودها و کاستیها و تفصیرها و قصورها حالل بفرمایید.
چه خوب است که همگی یکدیگر را حالل کنیم که عمر کوتاه است و عمر مسئولیتها و ارتباطات و روابط
اجتماعی کوتاهتر. و همدیگر را ببخشیم تا خدای سبحان همگی ما را ببخشد. وگرنه دستمان خالی است و
گرفتاریهای دهشتناک مرگ و پس از آن بسیار. اعاذنا اهلل من شرور انفسنا و سیئات اعمالنا.
روضۀ حضرت زین العابدین علیه السالم
بدن امام سجاد علیه السالم پر از جراحت بود، وقتی که امام را غسل میدادند، نگاه کردند دیدن، آثار سیاهی
پشت ایشان را گرفته است، یکی از دالیل آن این بود که امام علیه السالم عادتشان بود که بشخصه خورجین
را روی دوش میانداختند و بار ارزاق را حمل میکردند و برای فقراء میبرند. ]بحاراالنوار: 46 /90 ]اما یک
دلیل دیگرش آثار غلوزنجیرهایی بود که به دستوپا و گردن آن حضرت از کربال تا کوفه و از کوفه تا شام
بسته بودند. ]ارشاد؛ شیخ مفید: 2 /119]
مرحوم سید بن طاووس این حدیث را نقل میکند:
السالم علیک یا سید العابدین و زین الساجدین
7
»امام باقر علیه السالم: از پدرم على بن الحسین )زین العابدین( علیه السالم دربارۀ بردن او به
سوى یزید پرسیدم. فرمود:
»مرا بر شترى لَنگ و بدون جهاز، سوار کردند و سر حسین علیه السالم بر باالى عَلَمى بود و
زنانمان، پشت سرِ من بر استرانى بدون پاالن، سوار بودند. کسانى که ما را مىبردند، از پشت
سر و گرداگردمان، با نیزه، ما را احاطه کرده بودند و آزار مىدادند. اگر اشکى از دیده یکى از
ما فرو مىچکید، با نیزه به سرش مىکوبیدند، تا آن که وارد شام شدیم. جارچى جار زد: اى
شامیان! اینان، اسیران اهل بیتِ ملعوناند«.
مُحَمَّد بن علیّ ]الباقر[ علیهما السالم: سَأَلتُ أبی عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه السالم عَن حَملِ یَزیدَ لَهُ،
فَقالَ:
حَمَلَنی عَلى بَعیرٍ یَطلُعُ بِغَیرِ وِطاءٍ، ورَأسُ الحُسَینِ علیه السالم عَلى عَلَمٍ، ونِسوَتُنا خَلفی عَلى
بِغالٍ اکُفٍ، وَالفارِطَهُ خَلفَنا وحَولَنا بِالرِّماحِ، إن دَمَعَت مِن أحَدِنا عَینٌ قُرِعَ رَأسُهُ بِالرُّمحِ، حَتّى إذا
دَخَلنا دَمِشقَ صاحَ صائِحٌ: یا أهلَ الشّامِ هؤُالءِ سَبایا أهلِ البَیتِ المَلعون« ]اقبال؛ سیدبن طاووس،
ج ۳ ص 89]

اوقات شرعی