خطبۀ نخست
بسم الله الرحمن الرحیم
چهلۀ خالصانۀ مومنان
فردا اول ماه ذیعقده است و طبق آیۀ شریفۀ «وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثِینَ لَیْلَهً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً» [اعراف: 142] و دستورالعمل علماء ربانی چهله‌گیری اهل معرفت شروع می‌شود. یعنی یک ماه ذیعقده و دهۀ اول ماه مبارکه ذیحجۀ ما این چهل روز را مراقبت ویژه داشته باشیم تا همانند حضرت موسی علیه السلام مفتخر به کرامت و فضل خاص الهی شویم.
معنای چهله‌گیری چیست؟ یک حرفی جهلۀ صوفیه می‌زنند که برای مثال چهل روز از همۀ مردم جدا شویم و به کوه و مکان خلوتی برویم و گوشت نخوریم و فقط به ذکر مشغول شویم. این معنای چهله‌گیری و اربعین مدنظر قرآن نیست. بلکه چهل شبانه‌روز باید قلب‌مان برای خدا خالی و خالص شود. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند:
«مَا أَخْلَصَ عَبْدٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً إِلَّا جَرَتْ یَنَابِیعُ الْحِکْمَهِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِهِ» [بحارالانوار: 67/242]
«هربنده‌ای چهل روز خود را برای خداوند متعال خالص گرداند، چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش جاری می‌شود.»
کلام نورانی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم تفسیر آیۀ 69 سورۀ شریفۀ عنکبوت است:
«وَ الَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ»
«آنان که در ما بااخلاص تام و همۀ وجود جهاد کردند، یقیناً ما ایشان را به راه‌های هدایت راهنمایی می‌کنیم، و خدا با محسنان است.»
برنامۀ تقوا
بنابراین ما چهل شبانه‌روز از فردا تا روز عید قربان برای خودمان برنامه‌ای بریزیم که نام آن را «برنامۀ تقوا» یعنی «برنامۀ خودمراقبتی» «مراقبت ازخود» می‌گذاریم. از خودمان و قلب‌مان و اعضا و جوارح خودمان مراقب بیشتری داشته باشیم. لقمۀ شبهه‌ناک وارد دهان ما نشود، سخنان نامربوط نگوییم، نه غیبت از زبان ما جاری شود، نه تهمت؛ نه دورغ نگوییم و سخنان بی‌معنا و شبهه‌ناک نگوییم؛ در فضای مجازی بازی‌گری نکنیم و بازی‌چه دیگران هم نشویم؛ گوش خود را مراقبت کنیم که هر صدایی به گوش ما نرسد. هرصحنه‌ای را نبیینم.
پس چهله‌گیری به معنای گوشه‌نشینی و جداشدن از جامعه نیست، بلکه به معنای مراقبت و مواظبت از قلب و دهان و چشم و گوش و زبان خودمان است.
مایی که ورودی‌ها را مراقبت نمی‌کنم و اجازه می‌دهم هر آلودگی به قلب و دهان و چشم و گوش ما وارد می‌شود، محال است خروج ما حکمت باشد. بلکه ما این چهل روز را فقط برای خدای تعالی مجاهده می‌کنیم و درِ قلب و زبان و گوش و چشم و دهان خود را روی هر امر شبه‌ناکی می‌بندیدیم و تقوا را در همۀ مجاری خودمان جاری می‌کنیم. آن‌وقت چشمه‌های حکمت بر قلب و زبان ما می‌جوشد.
ان شاء الله تعالی که گوینده خود رعایت کند تا شنونده نیز رعایت نماید.
خطبۀ دوم
بسم الله الرحمن الرحیم
اهمیت عالمان و حاکمان
این خطبه را با روایتی از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم شروع می‌کنم: «
«صِنْفَانِ مِنْ أُمَّتِی إِذَا صَلَحَا صَلَحَتْ أُمَّتِی وَ إِذَا فَسَدَا فَسَدَتْ أُمَّتِی!
قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! وَ مَنْ هُمْ قَالَ الْفُقَهَاءُ وَ الْأُمَرَاء» [تحف العقول: 50]
دو گروه از امت من هستند که هنگامی که صالح و شایسته باشند، امت من صالح و شایسته می‌شود، و هرگاه فاسد شوند، امت من فاسد می‌شود.
عرض شد: ای پیامبر خداً! آنان چه کسانی هستند؟ فرمودند: دانشمندان و حاکمان»
شما پدیدۀ زشت داعش را ببینید، آنان را چه کسی به جان مسلمانان انداخت؟ آمریکا آیا جز به دست علماء سوء و حاکمان مزدور این کار را کرد؟ آری وقتی دانشمندان و نخبگانش؛ نه فقط حوزویان، بلکه حوزویان و دانشگاهیان و نخبگان صالح باشند، حاکمان و کارگزاران نظام هم صالح باشند، جامعه رو به صلاح و پیشرفت می‌رود. اما وقتی هرکدام از این دو فاسد شوند و فساد کنند، جامعه نیز فاسد می‌شود.
ما اگر بخواهیم کشورمان پیشرفت بکند، اولاً باید علم در این کشور جریان داشته باشد، علم با حوزه‌های علمیۀ قوی و دانش‌گاه‌های قدرتمند و صنایع مولد و اقتصاد دانش‌بنیان پیشرفت می‌کند و کشور را قوی می‌کند. دوم باید تولید و معیشت مردم به بهترین نحوه بچرخد و مردم دارای فرصت‌های برابر در استفاده از امکانات باشند و این با حاکمان قوی و مقتدر و سالم پیش می‌رود. ملتی که توان اقتصادی نداشته باشد، یا در اقتصاد و تولید و معیشت ضعیف باشد، نمی‌تواند آیندۀ خود را تأمین کند، و ناچار به بیگاناگان وابسته می‌شود، و اقتصاد و تولید با مدیرات صاحب‌نظر، مقتدر، مردمی و دلسوز و با فکر جهادی رونق می‌گیرد. بنابراین انتخاب مدیران مقتدر و کارآمد و سالم و متدین، از اوجب واجبات است. و نباید در آن تسامح کرد. و همۀ ما مسئول هستیم و باید پاسخ‌گوی خدای تعالی و امام و شهداء و ملت ایران و نسل‌های آینده، بلکه پیامبر خدا و ائمۀ اطهار علیهم السلام و وجود اقدس امام زمان سلام الله علیه باشیم. جمعۀ آینده دعای ندبه بخوانیم، و با وضو پای صندوق‌های رأی برویم.
انتخابات 28 خرداد
ما الان انتخابات مهم ریاست‌جمهوری و شوراها را درپیش داریم و مسئولیت انتخاب هم بر عهدۀ ماست. دشمنان هم تا بخواهند شبهه می‌کنند و شبهات را از راه‌های مختلف ازجمله فضای مجازی رهاشده به گوش و ذهن و قلب ما می‌رساند. اما اگر ما مومن باشیم، باید حواس‌مان را جمع کنیم.
ما باید مراقب باشیم که فریب نخوریم. ما حضوری آگاهانه در صحنۀ دفاع از اسلام و کشور خود داشته باشیم، و باید نفر به نفر برای دوستان و آشنایان و فامیل خود وقت بگذاریم و از الان بتوانیم هر نفر ما چند نفر را برای انتخابات اخیر پای صندوق‌های رأی بیاوریم، هم در انتخابات شرکت کنند و هم اصلح را انتخاب کنند.
شرایط کلی رئیس‌جمهور اصلح
در ریاست‌جمهوری کسی که متدین و باایمان باشد، اخلاق را رعایت کند، تقوا داشته باشد، انقلابی باشد و به آرمان‌های انقلاب وفادار باشد، مسئولیت را طعمه نداند، بلکه فرصت خدمت بداند، عدالت‌طلب باشد، هم در خودش و اطرافیانش فساد نباشد و هم ضدفساد باشد، تحول‌خواه باشد، مردمی باشد و درد مردم را داشته باشد، به استقلال و آزادی کشور اهمیت بدهد، در برابر بیگانگان خود را وا ندهد، بلکه محکم از حقوق ملت ایران دفاع کند، کفایت لازم برای مدیریت مهم ادارۀ کشور را داشته باشد، کارآمد باشد، نه این‌که خوب حرف بزند یا سخنان ساختارشکنانه بزند و بعد موقع عمل، هیچ کار مثبتی برای ملت نکند. بلکه کارآمدی خود را در صحنۀ عمل نشان داده باشد. ما موظف هستیم چنین کسی را انتخاب کنیم.
دقت در انتخاب شوراها
در شوراها هم چنین است، هرکسی را رأی ندهیم. اگر ما افراد صالح و پرانگیزه و کاریی و انقلابی و مردمی را برای شوراهای شهر و روستا انتخاب کنیم، شهرداران و دهیاران سالم و صالح و مردمی را انتخاب می‌کنند و کار مردم راه می‌افتد و این‌همه فساد و تبعیض هم در شهرها و روستاهای ما رخ نمی‌دهد.
اما شورایی که فساد باشد و فساد بکند، انتخاب کردیم، عواقب آن گریبان خودمان را می‌گیرد. شهر و روستا را به فساد می‌کشند و کار نیروهای اطلاعاتی و قضایی را چندبرابر کنند. سوابق افراد را بررسی کنید، و افراد صالح و سالم را انتخاب کنید که تخصص لازم برای ادراۀ شهر و روستا را داشته باشد. من و شما ادارۀ شهر و روستای خود را به مدت چهار سال به آنان می‌سپاریم؛ نشود به این‌که بعد از چند وقت چند نفر از آنان دستگیر شوند و شورا هم منحل شود یا یک شورای کم‌جان و بی‌خاصیت روی دست مردم و شهر و روستای ما باقی بماند.
شورای بی‌خاصیت به معنای شهردار بی‌خاصیت و دهیار بی‌خاصیت است و شورای سالم و مقتدر به معنای شهردار و دهیار سالم و مقتدر است و خدای ناکرده شورای فاسد، به معنای شهردار و دهیار فاسد است. همۀ مسئولیت هم بر عهدۀ همۀ ماست.
یادآوری: کلان‌معیارها
خب ما هفتۀ پیش دربارۀ شرایط نامزدها صحبت کردیم، و عرض کردیم که سه کلان‌معیار برای نامزدها باید درنظر گرفت:
اول: تدین و ایمان که زیرمعیار است و اگر کسی این را نداشته باشد، نوبت به دو معیار دیگر نمی‌رسد.
دوم: وفادار به آرمان‌های انقلاب اسلامی که معیار لازم است و بدون آن، افراد بی‌خاصیت بر ما حاکم می‌شوند؛
سوم: کفایت و کارآمدی؛ که شرط کافی است. ما نیاز داریم که نظام مدیریت کشور در سطح کلان یعنی ریاست‌جمهوری و در سطح خُرد یعنی شوراهای شهر و روستا، افرادی را به کار بگماریم که کفایت لازم برای اداراه را داشته باشند و کارآمد باشند.
کفایت و کارآمدی
این هفته دربارۀ کلان‌معیار کارآمدی و کفایت خدمت شما عرایضی را بیان می‌کنم و شاخص‌هایی را ـ برگرفته از نگاه حکمی رهبر حکیم خودمان ـ توضیح می‌دهم:
| . |
- تلاش موفق؛ به‌گونه‌ای که مردم نشانه‌های توفیق را مشاهده کنند. انتظار معجزه و کار خارق‌العاده از مسئولان نیست، اما باید به‌صورت معقول کارا باشند.
- در مقابل زورگویان جهانی بایستد و تسلیم دشمن نشود و تملق‌گوی دولت‌های مستکبر نباشد. فکر نکند که امضا دولت مستکبر تضمین است که دیدیم هیچ ارزشی ندارد.[i]
- برای مردم بی‌هزینه باشد، موجب ایجاد تشویش و نگرانی در مردم نباشد.[ii]
- معتقد به توانمند‌های داخلی باشد و نگاهش به بیرون مرزها نباشد.[iii]
- به مدل اقتصادبومی(اسلامی ـ مقاومتی) اعتقاد داشته باشد و پایبند باشد.
- مشی او دوری از اختلاف‌افکنی، گریبان‌گیری و مچ‌گیری در مقابل چشم مردم باشد.[iv]
- هوشمند و عزتمند: یعنی با تدبیر باشد، و حکمت را در برنامه‌ها و نگاه خود لحاظ کند، و برنامه و نگاه بلندمدت و همه‌جانبه به مشکلات و مسائل کشور داشته باشد، نگاه کوتاه‌مدت و مُسکنی و به معلول‌ها نداشته باشد. دارای برنامۀ راهبردی برپایۀ عزت، مصلحت و حکمت در سیاست‌های داخلی و خارجی باشد و برای رفع نیازهای جامعه و مردم بصیر و هوشمند و برتدبیر و بابرنامه باشد؛ نه این‌که شعارهای زیبا و توخالی بدهد.[v]
- توان مدیریت لازمۀ مسئولیت[vi] را همراه با همت و مقتدر داشته باشد؛ شرایطی را که برای انجام مسئولیت‌ها در قانون اساسی معین شده دارا باشد.
- به قانون و نهادهای قانونی احترام بگذارد و التزام عملی داشته باشد. عزم راسخ برای اجرای قانون اساسی داشته باشد.
- 10. سابقۀ و توانایی کار اجرایی در این سطح بالا داشته باشد؛ یعنی حد و اندازه لازم برای مسئولیت ریاست جمهوری و مدیریت کلانِ اجرایی کشور را داشته باشد.[vii]
- خستگی ناپذیر باشد؛ مدیریت جهادی داشته باشد[viii].
- پرحوصله، بانشاط و امید ، معتقد به جوان‌ها باشد.
- اتقان در کار داشته باشد[ix] و پیگیری در کارها داشته باشد[x].
- اسیر چنپرۀ قدرت نشود، شهوت قدرت نداشته باشد، بلکه قدرت را برای خدمت به مردم بخواهد.[xi]
هفتۀ پیش مطالبی عرض کردم، اما لازم می‌دانم که این هفته بیشتر توضیح بدهم.
[i] دیدیم که گفتند، امضای کری تضمین برجام است و نبود و برجام را چگونه هوا کردند.
[ii] مدیریت احمدی‌نژاد به‌ویژه در دورۀ دوم مصداق این‌گونه مدیریت است که برای مردم تشویش و نگرانی ایجاد می‌کرد، روحانی هم چنین بود.
[iii] دولتی که حتی معتقد است که کترینگ قطارها را هم باید به خارجی‌ها سپرد، چگونه می‌تواند به توان داخلی کشور ایمان داشته باشد.
[iv] احمدی‌نژاد نماد کامل اختلاف‌افکنی است، البته روحانی و برخی از اصول‌گرایان هم دست‌کمی از او ندارند.
[v] برخی از کارهای به تعبیر جلیلی نمایشی است و به معلول‌ها می‌پردازند و از علت‌ها و ریشه‌ها غافل می‌شوند، اما باید مسئولان کلان، کلان‌نگر باشند، نه جزیی‌نگر.
[vi] خیلی مهم است، برای مثال ما در آقای جلیلی ندیدیم. ایشان مشاور بسیار خوبی است، اما مدیر قوی‌ای نیست.
[vii] در نامزدهای مطرح فعلی، بجز آقای رئیسی، هیچ‌کدام این شرط را ندارند. بله آقای رضایی فرماندهی سپاه و دبیری مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر دوش می‌کشد، اما آن هم در این حد نیست. و آقای جلیلی یک‌دوره دبیر شورای امنیت ملی بوده است که آن هم مسئولیت اجرایی و مدیریتی نیست. یا آقای همتی سه سال رئیس بانک مرکزی بوده است، اما باز حد او این نیست. بقیه هم روشن است. سایقۀ مدیریتی کلان خیلی مهم است، اما کم‌تر به آن توجه شده است.
[viii]. «این مسئولیت‌ها اگر به‌طور جدى، به‌دور از انگیزه‌هاى شخصى، به‌دور از هرچیزى جز انگیزۀ خدمت به مصالح کشور انجام بگیرد، بزرگ‌ترین کار جهادى است؛ کار جهادى یعنى این؛ انگیزه‌هاى گوناگون را نباید دخالت داد، اولویت‌ها را باید نگاه کرد.» [بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شوراى اسلامى [۱۳۹۳/۰۳/۰۴]
[ix] . «از یک کارگر ساده بگیرید، تا یک مأمور سادۀ اداری، تا یک مدیر عالی‌رتبه، تا یک صاحب صنعت مهم و بزرگ در کشور، تا یک مأمور عالیرتبۀ دولتی، تا یک معلّم، تا یک دانشجو، تا یک مبلّغ و روحانی، همه و همه احساس کنند این کاری که انجام می‌دهند یک عبادت و یک عمل خیر و صالح است. همه باید کارشان را با جدّیت و به نیکی انجام دهند. از نبی اکرم صلوات اللَّه و سلامه علیه نقل شده است که فرمود: «رحم اللَّه امرء عمل عملاً فاتقنه»؛ رحمت خدا بر انسانی که کاری را انجام دهد و آن را نیکو و محکم و متقن و صحیح انجام دهد. [۱۳۷۴/۰۱/۰۱]
[x] . «یکی از مشکلات عمدۀ ما در کشور پیگیری‌نکردن است؛ کار را خوب شروع می‌کنیم [امّا] پیگیری لازم همیشه وجود ندارد؛ در بعضی از موارد چرا؛ هرجا خوب پیگیری کردیم، به نتایج خیلی خوب رسیدیم، در بسیاری از جاها هم کار، وسط کار متوقّف می‌شود، پیگیری نمی‌شود؛ این یکی از مشکلات اساسی است. هرکدام از شماها در بخش‌های مختلف، مدیریّتی دارید؛ مدیران کشور باید به این مسئله توجّه کنند که پیگیری بسیار مهم است.» [۱۳۹۳/۱۲/۱۷]
[xi] همان نگاه امیرالمومنین سلام الله علیه به قدرت و حکومت؛ این نگاه حضرت امام به حکومت بود و باید در همۀ مسئولان هم باشد که متأسفانه در بسیاری از آنان نیست، بلکه توهم قدرت آنان را می‌گیرد.
فایل PDF خطبه مذکور: