پیشنهادات ابن عباس تمامی ندارد، دلیل آن علاقهای است که به امام حسین علیه السلام دارد و از سوی دیگر عقل وی، او را به راهی فتوا میدهد که کاملاً خلاف راه امام حسین سلام الله علیه است و چون به عقل خود اطمینان دارد، بر خود لازم میداند که امام علیه السلام را نصیحت کند تا بلکه امام علیه السلام را از راه خود منصرف کند.
وی به امام علیه السلام عرض کرد: «اى پسر عمو! شنیدم که قصد رفتن به عراق را دارید، آنان مردمى فریبکارند. آنان تو را به جنگ مىخوانند، شتاب مکن و در مکّه بمان.» او فهمیده است که نمیتواند امام علیه السلام را از راه خود منصرف کند، بیان میکند: لااقل به کوفه نروید که اهل کوفه، مردمی فریبکار هستند که در موقع خطر پشت شما را خالی میکنند.
امام حسین(علیه السلام) فرمود: «لاَنْ اُقْتَلَ وَاللّهِ بِمَکان کَذا اَحَبَّ اِلَىَّ مِنْ اَنْ اُسْتُحِلَّ بِمَکَّهَ» «به خدا سوگند! کشتهشدن در هر مکانی، برای من محبوبتتر از آن است که حرمت مکه [با ربختن خون من در مکه] شکسته شود.» باز اشاره به جنبۀ سلبی قیام خود که یزدیان عزم کشتن امام علیه السلام را کردهاند، و از شکستن حرمت خانۀ خدا هم ابایی ندارند. پس جای ماندن در مکه نیست و باید بسرعت مکه را ترک کنند. اما جنبۀ ایجابی قیام چیست؟
«وَ هذِهِ کُتُبُ اَهْلِ الْکُوفَهِ وَ رُسُلُهُمْ وَ قَدْ وَجَبَ عَلىَّ اِجابَتُهُمْ وَ قامَ لَهُمُ الْعُذْرُ عَلَىَّ عِنْدَ اللّهِ سُبْحانَهُ» «[جنبۀ ایجابی قیام لله] اینها نامهها و فرستادگان کوفیان است که بر من لازم کرده است که پاسخ آنان را بدهم تا نزد خدای سبحان عذری نداشته باشند و حجت بر آنان تمام شود.» وقتی بیش از دوازه هزار نامه بیعت به نزد امام علیه السلام میآید، دیگر توقف کردند، معنی ندارد: یا کوفیان بر بیعت خود استوار هستند که نیروهای لازم برای قیام لله آماده هستند و امام علیه السلام به تکلیف الهی خود عمل کردهاند؛ یا آنان فریب نفس خود را میخورند و بیعت میشکشند و آنگاه دیگر عذری نخواهند داشت. باز امام علیه السلام به تکلیف جمعی خود عمل کردهاند و آنان عذری در بیعملی خود ندارند.
عبدالله بن عبّاس با شنیدن سخنان امام، به قدرى گریست که محاسنش تر شد و دردمندانه صدا زد: «واحسیناه، وا اسفاه على الحسین». [معالى السبطین، ج ۱، ص ۲۴۶؛ به نقل از عاشورا، ریشهها، انگیزهها، رویدادها، پیامدها؛ ص: ۳۴۷] ابن عباس گریه میکند و بشدت هم گریه میکند، اما همراهی نمیکند. او حسینی است، اما کربلایی و عاشورایی نمیشود که به تکلیف جمعی خود پشت سر امام معصوم علیه السلام عمل کند. و این حال بسیاری از ماها است!
