مکۀ مکرمه از ابتداء مقصد اصلی امام حسین سلام الله علیه نبود، بلکه پناهگاهی بود که در آن زمینههای قیام لله حضرت سید الشهداء شکل گرفت؛ اما در هشتم ذیحجۀ زمان هجرت از آن فرا رسید. یکی از معروفترین خطبههایی حضرت سالار شهیدان علیه السلام در طول قیام عاشورایی خود، خطبهای است که در مکه در گاه حرکت به جانب عراق ایراد فرمودند، خطبهای که نکات درسآموز بسیاری دارد و ما فقط اشارهای به آن میکنیم:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ ما شاءَ اللَّهُ وَ لا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ» «ستایش خدا را سزاست، و آنچه خدا بخواهد، همان شود، و نیرویی جز خدا نیست»
«خُطَّ الْمَوْتُ عَلَى وُلْدِ آدَمَ مَخَطَّ الْقِلَادَهِ عَلَى جِیدِ الْفَتَاهِ» « مرگ همانند گردنبند که بر گردن دختران جوان زینب بسته، فرزند آدم را احاطه کرده است.» مرگ امر قطعی است و گریزی از آن نیست، اما مرگی که چون گردنبند دوشیزگان زینت است، هر مرگی نیست، بلکه مرگی است که در راه هدف الهی باشد. این منطق ایثار در راه حق است که مرگ را چنان زیبا میداند، زیرا مرگ و کشتهشدن در راه خداست، در این کلام ذرهای از منفعتطلبی نیست، بلکه همۀ آن ایثار است. به این دلیل است که در زیارت اربعین به خدای تعالی عرض میکنیم که سید و سالار شهیدان علیه السلام خوندلش را برای تو نثار کرد؛ به رایگان و در مقابل آن منفعتی نخواست: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَه فیکَ» [کامل الزیارات، ص: ۲۲۸] این معنای قیام لله است که هیچ منفعت شخصی ـ حتی خواست بهشت ـ در آن نیست.
«وَ مَا أَوْلَهَنِی إِلَى أَسْلَافِی اشْتِیَاقَ یَعْقُوبَ إِلَى یُوسُفَ» [اللهوف؛ ص: ۱۱۰ ـ ۱۱۱؛ مثیر الحزان؛ ص: ۴۱] «و اشتیاق من به دیدار گذشتگان خود، چون اشتیاق یعقوب به یوسف است.» امام علیه السلام در این بند اشتیاق شدید خود به شهادت را نشان میدهند. حضرت سیدالشهداء سلام الله علیه در این فراز به پدر بزرگوارشان امیرالمومنین سلام الله علیه اقتداء میکنند که وقتی ابن ملجم شمشیر زهرآلود بر فرق حضرت زد، فرمودند:
«وَ اللَّهِ ما فَجَأَنى مِنَ الْمَوْتِ واردٌ کَرِهْتُهُ اوْ طالِعٌ انْکَرْتُهُ، وَ ما کُنْتُ الَّا کَقارِبٍ وَرَدَ وَ طالِبٍ وَجَدَ» [نهج البلاغۀ؛ ص: ۳۷۸] «به خدا قسم، مرگ ناگهانى و ضربت ناگهانىاى که بر من خورد، یک ذره مورد کراهت من نیست. من افتخار مىکنم و آرزوى چنین روزى را داشتم. به خدا قسم، مثَل من مثَل آن عاشقى است که به معشوق خود رسیده باشد.»
به قول شاعر:
دیدار یار غایب، دانى چه ذوق دارد
ابرى که در بیابان بر تشنهاى ببارد
[مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری، ج: ۱۷؛ ص: ۳۴]
این روحیۀ امام حسین سلام الله علیه است که قیام لله جمعی او ریشه در جان و قلب او دارد که همۀ قلبش متوجۀ خداست.
