یکی از خطراتی که ما را تهدید می‌کند، و بسیاری از ما مومنان هم دچار آن هستیم، غفلت است، غفلت در معارف ما در مقابل «ذکر» قرار دارد و ذکر به معنای یادآوری است، بنابراین غفلت به معنای بی‌توجه‌ای است، به‌گونه‌ای که حالت مراقبت از انسان گرفته می‌شود. حقیقت ذکر در رابطۀ با خدای سبحان است که انسان همواره یاد خدای سبحان باشد، و در مرتبۀ دوم یاد قیامت باشد که سعادت و شقاوت نهایی ما در آخرت تعین می‌شود. بنابراین غفلت اولاً از خدای سبحان است که انسان خدا را فراموش کند: «نَسُوا اللَّه» [توبه: 87] و ثانیاً از حقیقت دنیا و آخرت «فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا» [اعراف: 51] و ثالثاً از حقیقت خودمان است: «نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُم» [حشر: 19] رابعاً از سعادت و کمال حقیقی خودمان در دنیا و آخرت است: «وَ نَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ» [مائده: 13]
نتیجه چه می‌شود؟ قلب و چشم و گوش ما بر روی حقایق و واقعیت بسته می‌شود. نتیجۀ تلخ غفلت هم دوزخ و شقاوت ابدی است: «إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ» [ص: 26]
اما ماه شعبان ماه غفلت‌زدایی و بیداری است. و یکی از بهترین دعاها برای غفلت‌زدایی مناجات شعبانیه را بخوانید است که باید با آن مأنوس باشیم. فراز اول آن را بخوانیم:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اسْمَعْ دُعائى اِذا دَعَوْتُکَ، وَ اسْمَعْ نِدائى اِذانادَیْتُکَ. وَ اَقْبِلْ عَلَىَّ اِذا ناجَیْتُکَ، فَقَدْ هَرَبْتُ اِلَیْکَ وَ وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ، مُسْتَکینا لَکَ، مُتَضَرِّعا اِلَیْکَ، راجِیاً لِما لَدَیْکَ ثَوابى»
با صلوات و درخواست این‌که خدای سبحان دعا و ندای مرا بشنود و آن‌گاه که او را می‌خوانم به من روی بیاورد. بعد عرض می‌کند: «فَقَدْ هَرَبْتُ اِلَیْکَ» «به سوی تو گریختم» از غفلت‌ها، نفسانیت‌ها، هواهای نفسانی، شیاطین انس و جن، فریب دنیا به سوی گریختم.
بدانیم و باور کنیم که تنها راه نجات ما خداست، و هرچه غیرخدا باشد، وحشت و ترس دارد. زیرا نور و زیبایی فقط خداست و غیرخدا ظلمت و تاریکی است. گناه آلودگی و تاریکی است، حتی یک گناه کوچک و کم. بی‌توج‌ای به خدا ظلمت و وحشت است، دنیا ظلمت و وحشت است، توجه به مردم و درخواست از آنان وحشت و ظلمت است.
«از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود زنهار از این بیابان وین راهِ بى نهایت» [حافظ]
ما باید همیشه حال‌مان این‌گونه باشد که به خدا فرار کنیم. قرآن می‌فرماید: «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّی لَکُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ مُبِینٌ» [ذاریات: 50] «به سوی خدا فرار کنید، که من برای شما بیم‌دهندۀ آشکار هستم» و شما را از غیرخدا و دنیا و نفس و شیطان انذار می‌دهم.
خلاصه از غفلت بگریزیم، با یاد خدا و مراقبت دائمی از خودمان و اصلاح دائم درون و دوری از گناهان. نتیجۀ این فرار عالمانه و عارفانه به سوی خدا چیست؟ حضرت موسی می‌گوید:
«فَفَرَرْتُ مِنْکُمْ لَمّا خِفْتُکُمْ فَوَهَبَ لی رَبّی حُکْمًا وَ جَعَلَنی مِنَ الْمُرْسَلینَ» [شعراء: 21] «من از شما بیمناک شدم، بنابراین از شما فرار کردم، پس پروردگارم به من حکمت داد و از پیامبران قرار داد.» یعنی حکمت با فرار از دنیاطلبان و نفسانیت به دست می‌آید و در دعا هم به خدا عرض می‌کنیم:
«ارْحَمْ ذُلِّی بَیْنَ یَدَیْکَ وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ وَ وَحْشَتِی مِنَ النَّاسِ وَ آنِسْنِی بِکَ یَا کَرِیمُ» [الکافی: 3/327]
«بر خواری من نزد خود، و زاری به سوی تو و وحشتم از مردم و آنسم به تو ای کریم رحم فرما»
مناجات شعبانیه راه را نشان می‌دهد که باید به سوی خدا فرار کنیم و غفلت را از دل‌مان بزدائیم. نتیجه این فرار به سوی خدا چیست؟
«وَ وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ مُسْتَکینا لَکَ، مُتَضَرِّعا اِلَیْک.»
«به پیشگاه تو ایستاده‌ام، از مردم بردیده‌ام و در محضر تو هستم، در حالی که بیچاره و درمانده هستم و به تو ناله و زاری دارم.»
با مناجات شعبانیه و توجه به معانی آن کمک از باطن امیرالمومنین سلام الله علیه و اولاد طاهرین ایشان علیهم
السلام غفلت را از دل‌مان بزدائیم.