شرح کوتاه دعای هفتم صحیفۀ سجادیۀ
توضیح:
بخواست خدای متعال دعای هفتم صحیفۀ سجادیه را بیان‌گر عرفان ناب است و در رویدادهای مهم و سخت خواننده می‌شود و امام خامنه‌ای «حفظه الله تعالی» توصیه کردند، مومنان آن را بخوانند، ترجمه و شرح کوتاه داده می‌شود تا برادران و خواهران مومن بیشتر از مفاهیم والای آن بهره ببرند.
اینک بخش پنجم ارائه می‌شود که یخشی از دوم و فراز سوم دعاست.
ادامۀ فراز دوم: مشیت و ارادۀ الهی
فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُؤْتَمِرَهٌ، وَ بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَهٌ
ترجمه
و (اشیاء) خواست تو را بدون آن‌که بگویی فرمان برند و ارادۀ تو در آن‌چه نخواهی، بدون این‌که بازداری، بازایستند.
شرح
«بِمَشِیَّتِکَ» «مشیت الهی» یعنی حاکمیت ارادۀ الهی بر عالَم، «فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُؤْتَمِرَهٌ» خواست تو را بدون این‌که بگویی و فرمان بدهی، همۀ موجودات عالَم فرمان برند «وَ بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَهٌ» و آن‌چه را تو اراده کرده‌ای بدون آن‌که از آن بازداری و نهی فرمایی، باز ایستند. این دو عبارت حکایت از حتمیت فرمان الهی بر موجودات دارد، که آن‌ها هرگاه مصلحت الهی بر آنان تعلق بگیرند، پدید آیند، و نیازی به گفتن نیست و اگر مصلحت نبود، پدید نمی‌آیند و نیاز به نهی و بازدارنگی نیست.
قرآن این حقیقت را این‌چنین بیان می‌فرماید: «وَ ما أَمْرُنا إِلَّا واحِدَهٌ کَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ» [قمر: 50] «فرمان ما جز یکی نیست، چون چشم بهم‌زدن» ارادۀ الهی، امر و نهی او نیازی به تمهید و تکرار ندارد و زمان هم بر آن حاکم نیست.
فراز سوم: فقط تو هستی…
أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ
ترجمه
تویى که در دشوارىها و گرفتارىها خوانده شوى و به تو در پیشآمدهاى ناگوار پناه برده شود، ناگواری‌ها را جز تو کسی دفع نکند، و دشواری‌ها را جز تو گره نگشاید.
شرح
«أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ» تنها تو هستی که در کارها و رویدادهای مهم خوانده شوی، هرکس جز او را خواند، شکست خورد و ناامید شود.
«وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ» و تنها تو هستی که در ناگواری‌ها به او پناه بردند.
«لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ» هیچ پیش‌آمد ناگواری از موجودات برطرف نشود، مگر این‌که تو آن را برطرف کنی.
«وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ» و هیچ رویداد سختی برطرف نشود، مگر این‌که تو گرۀ آن را بگشایی.
ابن چهار عبارت نگاه ما را به جهان هستی تصحیح می‌کند که تنها تو تأثیرگذار در عالَم وجود هستی. تعبیری که حکماء و عرفاء به آن تأکید دارد که «لا موثر فی الوجود الا الله» که حکایت از توحید افعالی دارد، توجه به همین حقیقت دارد که هرچه به موجودات از اعم نعمت‌ها و سختی‌ها می‌رسد، فقط از جانب خداست. بنابراین رفتن به درِ خانۀ دیگران و درخواست نیاز به غیرخدای سبحان و خواست رفع سختی‌ها و مشکلات بجز از او نشان از بی‌خردی است. امام سجاد در دعای بیست‌وهشتم صحیفۀ چه زیبا می‌فرمایند:
«وَ رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَى الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیِهِ وَ ضَلَّهٌ مِنْ عَقْلِه» [الصحیفۀ السجادیۀ: 134]
«و دیدم خواست نیازمند از نیازمند سبک‌عقلی نظر و گمراهی در خرد است.»
بنابراین دفع ناگواری‌ها و کشف دشواری‌ها فقط از سوی خدا ممکن است، و باید از غیرخدا ناامید شد و در همۀ کارها هم‌چنین گرفتاری‌ها و سختی‌ها و دشواری‌ها تنها به خدای سبحان روی آورد و از اسباب بُردید و به او پناه برد. و این حصر عقلی است. این علم و اندیشه چقدر روی زندگی و زیست اجتماعی ما تأثیر می‌گذارد؟ ناامیدی از زندگی ما رخت برمی‌بندد و هیچ نگرانی در قلب ما خانه نمی‌کند. زیرا ماییم و تدبیر حکیمانۀ الهی و خواست و دعا به محضر او.