روایت معروفی است که بارها آن را شنیدهایم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
«مَنْ أَصْبَحَ لَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ» [الکافی: 2/163]
«هرکس صبح کند و به کارهای مسلمانان اهتمام نداشته باشد، مسلمان نیست.»
لحن روایت بس است که ما ـ زن و مرد مسلمان ـ را بهوش آورد، اهتمام به امور مسلمانان یعنی قیام با قدرت و فعالانه برای امور عمومی جامعۀ اسلامی داشته باشید و نسبت به مسائل اجتماعی و امور عمومی چون عدالت اجتماعی بیتفاوت نباشیم که در این صورت از دایرۀ اسلام خارج شدهایم.
از سوی دیگر این روایت یکی از پایههای مردمسالاری دینی است، و نشان میدهد که مسئولیت اجتماعی، جنبۀ دینی و اعتقادی دارد و همۀ مردم موظف هستند که برای اقامۀ دین خدا و اقامه حق بپاخیزند و اصولاً «امکان عملیِ تحقّق حاکمیّت دین؛ بدون مردم امکانپذیر نیست» [امام خامنهای؛ 14/3/1400] آری تکتک مردم مسئولیت اجتماعی دارند، و باید در حکومت دینی مشارکت فعالانه داشته باشند. زیرا منظور از امور مسلمانان «یعنی همین امور جامعۀ اسلامی که همۀ امور را شامل میشود.» [امام خامنهای؛ همان]
بنابراین خواست اسلام و پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم است که مردم نسبت به جامعه مسئول باشند و در امور جامعه مشارکت فعال داشته باشند و حکومت هم موظف به تأمین شرایط این مشارکت است و حق ندارد از آن سرباز زند. و این اهتمام باید در صدر همۀ وظایف و تکالیف مسلمانان باشد.
مگر میشود به مسلمانی ستم شود، یا فسادی در جامعه رخ دهد، یا فاصله و شکاف طبقاتی چنان جامعه را بگیرد که فاصلۀ فقر و غنی غیرقابل احصاء نباشد، یا آسیبهای اجتماعی دوروبر ما را بگیرد، و ما بیتفاوت باشیم و نام خود را هم مسلمان بنهمیم؟ مگر اینها از امور مسلمانان نیست که ضرورت دارد نسبت به آنها اهتمام داشته باشیم؟
کسانی که به هرنحوی اعتقاد دارند ـ هرچند بیان نکنند ـ که مردم در حاکمیت دینی، کارهای نیستند، و امور ادارۀ جامعه به مردم ربطی ندارد، و تنها باید عدهای که برگزیده هستند، حاکمیت دینی را إعمال کنند؛ خارج از حقیقت اسلام هستند: «فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ»
اما راه امام خمینی عزیز ما و رهبری حکیم ما، راه «استنباط عالمانه است…اینکه دین باید حاکمیّت کند و در این حاکمیّت باید مردم حضور داشته باشند، یعنی مردمسالاری دینی، این از متن اسلام برمیآید.» [امام خامنهای، همان]
با حرف و لاپوشانی و دعواهای زرگری چون عدالت مصداقی یا غیرمصداقی هم نمیتوانیم نسبت به آنها شانه خالی کنیم. بهوش باشیم تا از دایرۀ اسلام خارج نشویم!
